Kakkerlakken

Kakkerlakken (Blattodea) zijn insecten, een klasse van ongewervelde dieren die behoren tot geleedpotigen. Kakkerlakken zijn beweeglijke en ontzettend snelle ongedierte. Deze kruipende insecten leven al zo’n 350 miljoen jaar en zijn hiermee de meest succesvolle dieren. Kakkerlakken zijn er telkens in geslaagd zich aan te passen aan extreme levensomstandigheden. Ze houden zich graag schuil om zich tegen (natuurlijke) vijanden te beschermen en het zijn echte alleseters. De kakkerlak heeft wel een slechte reputatie en is dan ook bij niemand geliefd.

Het imago van de kakkerlak is niet best. Veel mensen gruwelen van deze beesten en rennen gillend weg wanneer er een kakkerlak opduikt. Maar zo eng zien kakkerlakken er toch helemaal niet uit? Het is voornamelijk de snelheid waarmee ze zich uit de voeten maken dat ons doet huiveren. Er bestaan veel verschillende soorten kakkerlakken, maar in Nederland hebben wij het meeste last van de Duitse kakkerlak (Blattella Germanica).

Uiterlijk van de Duitse kakkerlak

De Duitse kakkerlak is geel tot lichtbruin van kleur en is ongeveer 10 tot 15 millimeter lang. Het beestje heeft een vrij plat uiterlijk. Op de nekschild zitten 2 donkere strepen en op de kop 2 lange antennes, ook wel voelsprieten genoemd. Het vrouwtje is iets groter dan het mannetje en heeft een breder achterlijf dat rond afloopt. Bij het mannetje loopt de rug een kleine beetje af in een punt. Zowel een vrouwtje als een mannetje hebben vleugels die op de rug over elkaar gevouwen zijn. Ondanks hun vleugels kunnen de meeste kakkerlakken gelukkig niet vliegen.

De nimfen van kakkerlakken hebben een donkere kleur met in het midden een lichtere streep. Nimfen vervellen en krijgen pas hun kleur na de laatste vervelling. Pasgeboren nimfen zijn ongeveer 2 millimeter lang.

Anatomie kakkerlak: opvallende kenmerken

Er zijn een aantal specifieke kenmerken te noemen om een kakkerlak te kunnen herkennen. Kakkerlakken hebben een afgeplat en eirond lichaam. Ze hebben een brede kopschild waaronder de kop verborgen zit. De kop heeft bijtende monddelen, 2 lange voelsprieten en facetogen (samengestelde ogen die bij veel insecten voorkomt, vooral die op zicht jagen). Kakkerlakken hebben 6 poten die voorzien zijn van 2 rijen scherpe doornen. Deze doornen zitten vaak ook op de dijen van de beesten. Het achterlijf van de kakkerlak heeft ook nog 2 kleine uitsteeksels, de tastorganen. De voorvleugels op de rug zijn iets smaller dan de achtervleugels.

Kakkerlakken stellen niet veel eisen aan hun leefomgeving. Ze leven wel het liefste in warme en vochtige omstandigheden. Temperaturen van tussen de 20 en 30 graden celsius is de meest ideale temperatuur voor kakkerlakken, maar door het grote aanpassingsvermogen van de kakkerlak, overleven ze in verschillende omstandigheden. Het zijn slimme beesten, want bij kou zullen ze zich verstoppen dichtbij warme elementen in de keuken bijvoorbeeld.

Voortplanting kakkerlakken

Kakkerlakken hebben een snelle voortplanting en daardoor zien we vaak een kakkerlakkenplaag. Kakkerlakken planten zich voort door middel van een eipakket die ze bij zich dragen. De hoeveelheid nimfen in een eipakket verschilt per soort. De Duitse kakkerlak heeft zo’n 30 eitjes in het eipakket zitten en in nog geen half jaar tijd zet een kakkerlak wel 4 tot 8 eipakketten af. De nimfen die uit de eitjes komen zijn binnen 2 maanden ook geslachtsrijp en beginnen zich dan ook voort te planten. Voor je het weet is de familie kakkerlak enorm groot en kan je er alleen nog maar vanaf komen door een professionele ongediertebestrijding in te schakelen.

De ontwikkeling van een kakkerlak

Kakkerlakken hebben een onvolledige gedaanteverwisseling. Dat wil zeggen dat uit een eitje van het eipakket een nimf komt. Een nimf is een mini kakkerlakje die er al net zo uitziet als een volwassen kakkerlak. Om te kunnen groeien tot een volwassen kakkerlak moeten ze een aantal keer vervellen. De snelheid van de ontwikkeling van een kakkerlak hangt af van de omgeving, de temperatuur en het voedselaanbod.

Kakkerlakken zijn, net als muizen en ratten, echte alleseters. Kakkerlakken zijn geen moeilijke eters en eten dan ook vrijwel alles wat ze maar tegenkomen. Hun menu kan variëren van zoet voedsel (zoals fruit) tot afvalresten, lijm, huisstof en uitwerpselen bijvoorbeeld. In sommige gevallen eten kakkerlakken zelfs andere kakkerlakken en zijn het dus kannibalen. Is er geen eten in de buurt? Dan kunnen kakkerlakken ook met gemak 10 tot 40 dagen zonder eten. Geen wonder dus dat kakkerlakken makkelijk overleven.

Eten en gegeten worden: vijanden kakkerlak

Kakkerlakken kunnen razendsnel lopen en zich ontzettend goed verstoppen in de kleinste kiertjes en gaatjes. Ze komen vaak ‘s nachts tevoorschijn om te eten en kruipen dan weer terug in hun schuilplaats. Op deze manier maken ze het lastig voor hun vijand. Mocht de kakkerlak toch een aanvaller tegenkomen, kan hij deze behoorlijk toetakelen met zijn gedoornde poten. Sommige soorten kakkerlakken kunnen een angstaanjagend sissend geluid maken als ze zich bedreigd voelen. Dit doen ze om de aanvaller af te schrikken.

Er bestaan verschillende soorten kakkerlakken in de wereld. In Nederland hebben we alleen te maken met drie soorten: De Duitse kakkerlak, de Oosterse kakkerlak en de Amerikaanse kakkerlak. Heel soms duikt ook de Australische kakkerlak op. Het soort waar wij het meeste last van hebben is de Duitse kakkerlak.

Duitse kakkerlak

Oosterse kakkerlak

Amerikaanse kakkerlak

Uitheemse soorten als de Oosterse en de Australische kakkerlak zijn naar Nederland gekomen door internationale transport en komen alleen in hele warme omgevingen voor zoals bakkerijen en broeikassen. De Amerikaanse kakkerlak wordt ook wel de Grote kakkerlak genoemd vanwege zijn formaat. Kakkerlakken hebben dan misschien verschillende namen, uiterlijk en oorsprong, maar toch hebben ze allemaal gemeen dat ze het liefste in het donker leven op warme, vochtige plaatsen.

Kakkerlak als huisdier

Voor veel mensen ondenkbaar, maar sommige soorten kakkerlakken worden wel eens als huisdier gehouden. Dit zijn tropische soorten als de sissende kakkerlak (oorspronkelijk uit Madagaskar) en de doodshoofdkakkerlak (oorspronkelijk uit midden Amerika en Cuba) bijvoorbeeld. Sommige kakkerlak soorten worden ook wel als voedseldier gehouden.

Kakkerlakken in huis? Kakkerlakken stellen niet veel eisen aan hun leefomgeving. Ze zijn lichtschuw en houden van warme, vochtige plaatsen. Een temperatuur van 20 tot 30 graden is voor kakkerlakken de ideale leefomgeving. Kakkerlakken hebben een groot aanpassingsvermogen en kunnen in veel omstandigheden overleven en hun soort in stand houden. Kakkerlakken kunnen bijvoorbeeld makkelijk een maand zonder eten.

Hoe komt een kakkerlak in huis?

Een kakkerlak tegenkomen is voor veel mensen een verschrikkelijk moment, laat staan als dat ook nog eens in je eigen huis gebeurd. Kakkerlakken in huis wil je niet, maar hoe komt zo’n beest nu in huis terecht?

1. Net als muizen kunnen kakkerlakken door de kleinste kieren en gaten kruipen. Hun lichaam is zo gebouwd dat ze met gemak door ventilatiekanalen of onder deuren door kunnen kruipen. Mochten de buren bijvoorbeeld last hebben van kakkerlakken, dan is de kans aanwezig dat ze ook bij jou komen buurten.
2. Door mee te liften in bagage kunnen kakkerlakken ook in je huis terecht komen. Ben je net terug van een verre reis? Of heb je misschien iets nieuws (lees: vaak tweedehands) gekocht bij een winkel die internationale spullen verkoopt of een rommelmarkt? Een kakkerlak kan goed verstopt zitten tussen spullen en dan prima met je meereizen in je backpack, koffer of tas.

Herken de aanwezigheid van kakkerlakken

Er zijn verschillende signalen om kakkerlakken in huis te herkennen. Misschien heb je wel een kakkerlak door je huis zien rennen, dan weet je in ieder geval zeker dat je last hebt van dit ongedierte. Maar door de fantastische verstop kunsten van deze beestjes kan het ook zo zijn dat je ze niet direct ziet, maar wel in huis hebt. Let op de volgende signalen:

• Stank door kakkerlakken
• Schade door kakkerlakken
• Uitwerpselen door kakkerlakken
• Huidschilfers door kakkerlakken

Stank en schade door kakkerlakken in huis

De geur van kakkerlakken in huis is ondraaglijk. Overal waar kakkerlakken komen hangt een onaangename geur die blijft hangen. Het ruikt net alsof er in de buurt wat ligt dat bedorven is. Deze geur is moeilijk weg te krijgen, zelfs luchtverfrissers helpen vaak niet. Ook knaagschade kan je tegenkomen. Het gaat dan voornamelijk om verpakkingen van voedsel in bijvoorbeeld je voorraadkast. Met gemak eten ze door papier, karton en zelfs plastic heen om bij hun maaltijd te komen.

Kakkerlakken in huis: Ontdek uitwerpselen en huidschilfers

Uitwerpselen en huidschilfers zijn niet altijd makkelijk te herkennen, maar dit zijn wel de signalen die verraden dat er kakkerlakken in huis zitten. De uitwerpselen zien eruit als een soort zwarte stof wat op koffiedik lijkt. De huidschilfers kan je vaak vinden op de plek waar ze zich voortplanten, maar ook waar ze hun voedsel vinden. Kakkerlakken groeien uit hun huid, waardoor ze deze 5 tot 8 keer in hun leven verliezen.

Schuilplaatsen van kakkerlakken

Zoals we weten zijn kakkerlakken heel goed in verstoppen. Ze leven voornamelijk ‘s nachts en daarom zien we dit ongedierte niet zo snel. Kakkerlakken houden van warme en vochtige plaatsen, zoals in de badkamer en in de keuken. Verschillende apparaten geven warmte af en daardoor kruipen ze er graag onder. Afvoerputjes, achter plinten, loshangend behang of simpelweg hoekjes in muren of plafonds zijn ideale schuilplaatsen voor kakkerlakken. Verder verstoppen kakkerlakken zich ook graag achter koelkasten, in leidingskokers, verwarmingsbuizen, kelders en in de buurt van huisvuil zoals vuilniszakken bijvoorbeeld.

Verschillende bedrijven hebben groter risico op een kakkerlakkenplaag. Je kunt dan denken aan restaurants, bepaalde fabrieken, bakkerijen, dierentuinen en hotels bijvoorbeeld. Kakkerlakken hebben in deze bedrijven vaak heel veel schuilplaatsen door ruimtes waar niet veel mensen komen en waar misschien machines staan die lekkere warmte opgeven. Ook is er voedsel in overvloed. Ideaal voor de kakkerlak dus.

Om kakkerlakken in huis te voorkomen zal je ervoor moeten zorgen dat je keuken en badkamer in ieder geval goed schoon en droog is. Laat geen etensresten slingeren in de keuken en droog even goed de muren na het douchen. Een ventilatiesysteem is hierbij erg belangrijk. Controleer dan direct of deze ventilatie geen kieren en spleten heeft waardoor de kakkerlak gemakkelijk naar binnen kan komen. Het is ook raadzaam om ook de rest van het huis te controleren op kieren en gaten. Op deze manier maak je je huis niet aantrekkelijk voor kakkerlakken en blijven ze hopelijk weg. Ben je net terug van een reis in een warm land, pak dan voor de zekerheid je tas buiten uit en stop al je kleding direct in de was. Je weet maar nooit of er een kakkerlak met je mee is gereisd.

Kakkerlakken voorkomen of bestrijden?

Het is niet altijd makkelijk om te voorkomen dat beestjes je huis in kruipen. Dit geldt ook voor de kakkerlak. Soms ontdek je ineens dat er ongedierte in je huis kruipt, maar dan ben je helaas al te laat. Geen nood, de ongediertebestrijding kan je helpen met de bestrijding. Vaak is het ook erg verstandig om tijdig hulp in te schakelen om een plaag te voorkomen. Je moet er toch niet aan denken dat je een kakkerlakkenplaag in huis hebt.

Veel mensen associëren kakkerlakken met vieze onhygiënische beesten en dat klopt ook helemaal. Kakkerlakken zijn schadelijk voor onze gezondheid en kan je beter niet in je omgeving hebben rondkruipen. Ze dragen allerlei ziektes met zich mee die ze kunnen overbrengen op mensen.

Waarom zijn kakkerlakken gevaarlijk?

Kakkerlakken zijn plaagdieren die vaak worden gezien als overdragers van bacteriële ziekten. Dat doen ze via hun uitwerpselen, huidschilfers en speeksel sporen die ze overal achterlaten in jouw huis. Op deze manier laten ze micro-organisme achter op alles wat ze aanraken en dat kan bij ons voedselvergiftigingen en huidziektes veroorzaken. Vooral kinderen, ouderen en zieke mensen zullen moeten oppassen bij een kakkerlakkenplaag. De kakkerlak is dus zeker gevaarlijk als het gaat om je gezondheid.

Astmatisch of allergische reactie

Sommige mensen krijgen astmatische of allergische reacties door de aanwezigheid van kakkerlakken. In het speeksel, de uitwerpselen en vervellingshuidjes zitten bepaalde proteïnen die de astma en allergische reacties kunnen veroorzaken. Deze mensen worden benauwd en kortademig. De allergische reactie ontstaat wanneer er minuscule deeltjes van opgedroogde uitwerpselen of vervellingshuidjes in de lucht zweven en door mensen worden ingeademd. Jeukende uitslag is het gevolg van deze allergie.

Verspreiding van ziektes door kakkerlakken

Je zult versteld staan van de lange lijst met namen van ziektes die kakkerlakken kunnen overbrengen. De meest voorkomende ziekteverwekkers zijn:

• Salmonella
• Dysenterie
• Tyfus
• Tuberculose
• Hepatitis
• Parasitaire aandoeningen
• Schimmelinfecties
• Maag- en darmontstekingen

Eenmaal een kakkerlak in huis betekent dat er hoogstwaarschijnlijk wel meer kakkerlakken rondkruipen. Kakkerlakken zijn namelijk bijna nooit alleen. Door de snelle voortplanting van dit ongedierte kan er heel snel een kakkerlakkenplaag ontstaan. Vrouwtjes kakkerlakken dragen een eipakket van zo’n 30 eitjes. De nimfen die hieruit komen zijn na 5 vervellingen volwassen en gaan zich ook direct voortplanten.

Herken de signalen van een kakkerlakkenplaag

Doordat kakkerlakken ‘s nachts leven is het soms lastig om een kakkerlakkenplaag te herkennen. Verschillende signalen zullen moeten bewijzen dat je last hebt van kakkerlakken in huis.

→ Dode kakkerlak op zijn rug gevonden?

→ Uitwerpselen of vlekken tegengekomen?

→ Eipakketjes of huidschilfers zien liggen?

→ Voedselverpakkingen aangevreten?

→ Ruik je continue een doordringende vieze geur?

→ Een kakkerlak in je ooghoek zien wegschieten?

Ja, nu weet je zeker dat je te maken hebt met een kakkerlakkenplaag.

Kakkerlakkenplaag bestrijden: geen andere keuze

Bij een kakkerlakkenplaag heb je geen andere keuze dan een goede bestrijding. Dit ongedierte zal namelijk nooit uit zichzelf weer verdwijnen en kan zich alleen maar gaan uitbreiden. Zonder een kakkerlakkenbestrijding kan de kakkerlakken familie uitgroeien tot bizarre aantallen, een nachtmerrie voor de meeste mensen.

Reizen is erg populair. Van luxe resort reizen tot backpacken, we zoeken graag een ander land op voor onze vakantie. Maar wie van reizen houdt, moet soms ook genoegen nemen met de kakkerlak. Dit beestje komt namelijk in veel warme en exotische landen voor en zal je nooit helemaal kunnen ontwijken.

Kakkerlak op reis: wat moet je doen?

Het is je vast wel eens gebeurd, je loopt je hotelkamer binnen en je ziet nog net even snel een kakkerlak wegschieten. Wat kan je nu het beste doen?

• Hoe vervelend dit ook is, wen eraan. Dit zal niet de enige kakkerlak zijn die je zult gaan tegenkomen en je kunt je vakantie er niet door laten verpesten. Het voordeel is dat ze vaak heel hard voor jou wegrennen.
• Koop een klamboe en hang deze rond je bed. Dit is niet alleen heel handig voor muggen, maar ook om kakkerlakken uit je bed te houden als je lekker ligt te slapen.
• Zet de airconditioning aan als je die hebt. Kakkerlakken houden niet van kou en tocht en zullen misschien dan sneller bij de buren gaan kijken.
• Loop altijd op slippers, vooral als je ‘s nachts naar de wc moet. Stel je voor dat je op een (dode) kakkerlak trapt met je blote voeten.
• Controleer je backpack of koffer als je weg gaat. Je wilt tenslotte geen kakkerlakken mee naar huis nemen.

De kakkerlak in andere culturen

Kakkerlakken zijn angstaanjagende beesten. Toch heerst deze angst voornamelijk in de westerse culturen. In sommige landen zijn ze al helemaal gewend aan dit insect en schrikken ze er niet meer zo van. Sterker nog, in Thailand, Cambodja, Laos, Taiwan en Mexico wordt de kakkerlak zelfs als lekkere snack beschouwd. In China wordt de gefrituurde kakkerlak (en andere insecten) als medicijn tegen hart en- leverziektes gebruikt. Ook zijn er verschillende landen waar ze kakkerlakken als huisdier houden. Dit alles klinkt toch te bizar voor woorden?

Kakkerlakken zelf bestrijden is een lastige klus. Kakkerlakken zijn namelijk hardnekkige dieren die je niet snel kapot kunt krijgen. Als je last hebt van kakkerlakken, maar nog niet te maken hebt met een kakkerlakkenplaag, kan je zelf een poging wagen om de kakkerlakken te bestrijden.

Kakkerlakkenlijmval of gewone kakkerlakkenval

Het is mogelijk om kakkerlakken te vangen door een val te zetten. Lijmvallen kunnen een effectieve methode zijn, mits je deze goed plaatst. Dit zijn kartonnen doosjes waar een lijmplankje in zit. Dit lijmplankje bevat lokstof waar de kakkerlak op af komt. Door de lijm blijft de kakkerlak dan vast zitten. De gewone kakkerlakkenval heeft vaak twee verdiepingen en meerdere inloopopeningen. Door lokstof in de val te leggen, komt de kakkerlak op de val af en zal naar binnen kruipen. De val is zo gebouwd dat de kakkerlak de weg terug niet meer weet te vinden en raakt in paniek. De signalen van deze paniek trekt weer andere kakkerlakken aan die uiteindelijk hetzelfde zullen gaan doen. Als het goed is heb je ‘s ochtends dan een doosje vol kakkerlakken.

Bestrijdingsmiddelen kakkerlakken

Bij chemische bestrijdingsmiddelen is het erg raadzaam om je goed te laten informeren en de gebruiksaanwijzing te lezen. Deze bestrijdingsmiddelen kunnen schadelijk zijn voor je gezondheid en ook voor het milieu. Zo zijn spuitbussen tegen kakkerlakken bijvoorbeeld gevaarlijk voor jonge kinderen of huisdieren. Alle restanten van bestrijdingsmiddelen die je inzet voor het bestrijden van kakkerlakken zullen uiteindelijk ook ingeleverd moeten worden als klein chemisch afval.

Kakkerlakken zijn geen fijne beesten om in je buurt te hebben. Sterker nog, ze zijn angstaanjagend snel en zeer onhygiënisch. De bestrijding voor dit ongedierte is dan ook erg raadzaam.

Professionele ongediertebestrijding

Een kakkerlakkenplaag bestrijden kan een hele lastige klus zijn. Kakkerlakken kunnen zich namelijk goed in kieren en gaten verstoppen en kunnen verbazingwekkend goed tegen veel verschillende gifstoffen die de particulier kan kopen. Laat deze vieze klus daarom over aan de professionele ongediertebestrijding, zodat je zeker weet dat je van deze vervelende beestjes afkomt. Specialisten hebben de juiste middelen en weten precies hoe ze het beste een kakkerlakkenplaag moeten aanpakken.

Drie methoden die door een professionele bestrijder worden gebruikt zijn met:

• Insecticide (gif)
• Detectieval (doosje met lokstof)
• Lokaasgel